B.5. Toelichting op overzicht van baten en lasten

De gemeente Westerveld heeft in de jaarrekening gekozen om een toelichting, op het overzicht van baten en lasten, per programma te verantwoorden in hoofdstuk Deel A.1 Programmaverantwoording. Hieronder zijn de belangrijkste afwijkingen gepresenteerd. 

Het resultaat wijkt af van de laatste bijstelling van budgetten in 2022 Een globale analyse van dat verschil is als volgt:

Voor een gedetailleerde toelichting wordt verwezen naar Deel A.1: Programmaverantwoording.

Voor een toelichting op de overhead wordt verwezen naar de overige programma onderdelen  en naar de paragraaf E bedrijfsvoering. 

Gemeenten zijn sinds 1 januari 2016 belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Hierbij gaat het uitsluitend om winstgevende activiteiten waarbij in algemene zin sprake is van een onderneming. Voor de gemeente Westerveld gaat het alleen om de grondexploitaties. Tot en met 2020 is de aangifte vennootschapsbelasting ingediend en afgerond. De aangifte over 2021 bedraagt € 25.949 te betalen. Er is een voorlopige aanslag over 2021 ontvangen van € 262.813 te betalen, welke als last is meegenomen in de jaarrekening 2021. De teruggaaf over 2021 van € 236.964 is als bate in het resultaat van 2022 verwerkt.
Op basis van de door onze fiscalist opgestelde voorlopige berekening is er voor 2022 geen sprake van fiscale winst op de grondexploitaties en zijn er derhalve geen lasten voor vennootschapsbelasting opgenomen.
De belastingdienst is in overleg getreden met de branche organisatie voor afvalbedrijven (NVRD ) aangaande de belastingplicht vennootschapsbelasting in collectief verband. De gemeente neemt met de activiteit ‘het zich ontdoen van huishoudelijk afval tegen een positieve opbrengst ’ deel aan het economisch verkeer. Gelet op het gegeven dat met deze activiteit ook aan de overige voorwaarden van het drijven van een onderneming wordt voldaan - is er sprake van een voor de vennootschapsbelasting belaste activiteit.

In de begroting 2022 is een post voor onvoorzien van € 20.000 (€ 1 per inwoner) opgenomen. Dit bedrag is bestemd om eventuele tegenvallers op te vangen en nog niet te kwantificeren uitgaven die zich in de loop van het verslagjaar voor doen. Er is geen beroep gedaan op dit budget.

Voor een nadere toelichting op de reserves wordt verwezen naar paragraaf B.4.3. Vaste passiva.

Lasten:
In programma 7 (€ 123.000). De dotatie aan de bestemmingsreserve is voor het klimaatakkoord/klimaatmiddelen hoger. Deze hogere dotatie blijft beschikbaar in de daarvoor ingestelde bestemmingsreserve.
In programma 8 (€ 480.000). Ditzelfde geldt voor de omgevingswet, door de vertraging van de inwerkingtreding Omgevingswet zijn er minder kosten gemaakt. De resterende hiervoor beschikbare gelden worden via de bestemmingsreserve overgeheveld naar 2023. 

Baten:
In programma 2 (€ 48.000). De investering in het ruimtelijk actieplan Havelte is nog niet gereed gemeld. Er zijn geen afschrijvingslasten en derhalve is er ook geen vrijval uit de bestemmingsreserve. 
In programma 7 (€ 49.000). De onttrekking voor klimaatmiddelen is lager. Het bedrag blijft beschikbaar in de daarvoor ingestelde bestemmingsreserve en zal in latere jaren alsnog worden besteed aan het doel.
In programma 8 (€ 95.000). De onttrekking voor de omgevingswet is lager, door de uitstel van de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Het bedrag blijft beschikbaar via de bestemmingsreserve Omgevingswet.

Een storting en/of onttrekking aan een reserve is per definitie incidenteel, tenzij er redenen zijn deze structureel te ramen (bijvoorbeeld ter dekking van rente- en/of afschrijvingslasten). In de tabel hieronder worden de ramingen van structurele toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves weergegeven.

Op grond van het Besluit begroting en verantwoording (BBV) dient de gemeentebegroting te voorzien in een overzicht van incidentele lasten en baten. Inzicht daarin is van belang voor de beoordeling  van het structurele en reële evenwicht van baten en lasten door de gemeenteraad. Daarnaast is het noodzakelijk voor het financiële toezicht en de beoordeling van de begrotingspositie door Gedeputeerde Staten. Het is daarmee ook een van de beoordelingscriteria om voor repressief financieel toezicht in aanmerking te komen. 

De incidentele baten en lasten zijn opgesteld met in achtneming van de door de commissie BBV daarvoor opgestelde richtlijnen in haar notitie ‘structurele en incidentele lasten en baten’. Baten en lasten die zich gedurende maximaal drie jaar of minder voordoen kunnen beoordeeld worden als íncidenteel’, waarbij rekening wordt gehouden met de soort of de eigenschap van de begrotingspost. 

Ter invulling is in de inventarisatie van incidentele baten en lasten hierna uitgegaan van de volgende criteria:
•    lasten/baten die alleen in het jaar 2022, 2023 of 2024 voorkomen;
•    lasten/baten die zich maximaal gedurende drie jaar voordoen (2022-2024);
•    lasten/baten waarvan de eindigheid vast ligt op basis van raadsbesluit en/of toekenningsbesluit, ook als de looptijd langer is dan drie jaar;
•    onttrekkingen en toevoegingen aan reserves met een looptijd korter dan drie jaar.

Het saldo incidentele baten en lasten is € 2.781.000 negatief. Het aandeel lasten is groter dan het aandeel baten. Het evenwicht tussen structurele baten en lasten neemt daardoor toe. Het rekeningresultaat 2022 gecorrigeerd voor dit negatieve saldo blijft structureel positief. Reden waarom het kengetal in de paragraaf B weerstandsvermogen positief wordt weergegeven. Een overzicht (het saldo) van de afwijkingen op incidentele baten en lasten wordt gegeven onder paragraaf B.5.1 . 

Het BBV schrijft voor dat de salarissen van de griffier en gemeentesecretaris inzichtelijk behoren te zijn in verband met de Wet Normering Topinkomens. Onderstaande tabellen geven het overzicht weer. De salarissen komen niet boven de normering van het topinkomen uit. Dat geldt ook voor de inhuur van de griffiefunctie.

Tabel 1a. Leidinggevende topfunctionarissen met dienstbetrekking en leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking vanaf de 13e maand van de functievervulling

Leidinggevende topfunctionarissen met dienstbetrekking en leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking vanaf de 13e maand van de functievervulling inclusief degenen die op grond van hun voormalige functie nog 4 jaar als topfunctionaris worden aangemerkt.

Bij de rechtmatigheidscontrole door de accountant vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. Binnen het kader van de begrotingsrechtmatigheid zijn in 2022 een aantal begrotingsoverschrijdingen te onderscheiden. Bij de toetsing van begrotingsafwijkingen kunnen ten minste de volgende “soorten” begrotingsafwijkingen worden onderkend:

Bij enkele (programma)onderdelen en kredieten is sprake van een overschrijding van de lasten ten opzichte van de begroting of het toegekende investeringskrediet. Ten behoeve van de controle op de begrotingsrechtmatigheid is voor enkele overschrijdingen achteraf alsnog instemming vereist van de raad. Deze overschrijdingen zijn in de toelichting te herkennen aan een ?. De overschrijdingen die onrechtmatig zijn, maar niet meetellen voor het accountantsoordeel, zijn te herkennen aan een ?. Door het vaststellen van de jaarrekening 2022 worden de uitgaven alsnog geautoriseerd door de raad.

De overschrijdingen zijn beoordeeld met inachtneming van voorgaande tabel.

Een lastenoverschrijding is een saldo van meerdere onderdelen binnen een (programma)onderdeel, hierdoor is het mogelijk dat de nadere uitsplitsing van de overschrijdingen kan leiden tot een hoger bedrag aan overschrijdingen dan het saldo van overschrijdingen zoals gepresenteerd binnen het betreffende (programma)onderdeel. Op bepaalde (programma)onderdelen zijn namelijk ook lagere lasten dan begroot gerealiseerd. Deze zijn binnen de context van de beoordeling van de begrotingsrechtmatigheid buiten beschouwing gelaten. In onderstaande toelichting is een ondergrens gehanteerd van minimaal €10.000 ten opzichte van de begroting na wijziging.

Programma 2: Verkeer en vervoer (onderhoud lichtmasten) (x) € 100.000

De overschrijding betreft de lasten voor elektra en onderhoud. Door de stijging van de prijzen voor de levering van elektra en elektrische componenten is deze overschrijding ontstaan. 

Programma 4:  Onderwijs (onderwijshuisvesting) (√) € 60.000

De overschrijding betreft de lasten voor o.a. OZB belasting en voorzieningen. Deze worden door de OZB baten opgevangen.  De doorbelasting van voorzieningen heeft niet plaatsgevonden waardoor er een nadeel ontstaat. 

Programma 6:  Sociaal domein (Inkomensregelingen)  (√)  € 55.000

Deze post heeft betrekking op de verstrekking van Algemene bijstand en kan worden gedekt uit de uitkering uit het gemeentefonds. 

Programma 6:  Sociaal domein (Inkomensregelingen)  (√)  € 35.000

Deze post heeft betrekking op externe inhuur voor het Sociaal domein. 

Programma 6: Sociaal domein (Begeleide participatie) (x) € 63.000

De overschrijding betreft een hogere afrekening van de bijdrage aan werkvoorzieningsschap Reestmond.  

Dit betreffen de kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in de volgende begrotingsjaren. 

Op grond van de financiële verordening gemeente Westerveld 2020, artikel 5, lid 4, is het college bevoegd een geautoriseerd investeringskrediet met ten hoogste 10% te overschrijden tot een maximum van € 50.000. In onderstaande toelichting is daarom ook een ondergrens gehanteerd van overschrijdingen groter dan 10% en/of groter dan € 50.000 ten opzichte van het vastgestelde investeringskrediet..

Er zijn geen andere overschrijdingen die vallen binnen dit criterium. Alle bestedingen op kredieten zijn daarmee rechtmatig.