B.1. Overzicht van baten en lasten

De financiële spelregels die we in 2023 hanteren voor de opbouw en samenstelling van de product en programmabudgetten en de nieuwe financiële prognoses, luiden als volgt:

• Voor het opstellen van de begroting 2023 en de meerjarenraming 2023-2026 is als basis de verwachtingen in de Voorjaarsrapportage 2022 gebruikt.
• De beleidsregels, reken- en spelregels worden toegepast conform het vernieuwde BBV.
• De raming van de algemene uitkering is gebaseerd op de septembercirculaire van 2022.
• In 2023 is een inflatie toegepast van 2,2 % op de Forensenbelasting, Rioolheffing, Afvalstoffenheffing en reinigingsrecht, Leges voor vergunningen en Lijkbezorgingsrechten.
• Conform de notitie verwachtingen voor begroting 2023 is een inflatiecorrectie toegepast op de overige uitgaven van 3,5%.
• Op de kosten voor het sociaal domein, de uitvoeringskosten voor Gemeenschappelijke Regelingen en het MJOP voor de gebouwen is geen inflatie toegepast.
•  Voor de kapitaallasten is gebruikt gemaakt van een rekenrente van 0,4% voor 2023. Voor een onderbouwing en de toegepaste rekenrente voor 2023 t/m 2026 zie paragraaf D: Financiering.
• De doorbelasting van de kosten van gebouwen die voor meerdere taakvelden worden gebruikt, is geactualiseerd. 
• De doorbelasting van de personeelslasten van personeelsleden die voor specifieke taakvelden werkzaam zijn, is geactualiseerd.
• De inkomsten en uitgaven van de grondexploitaties zijn geactualiseerd en verwerkt in deze begroting.
• Voor de grondexploitaties is gebruik gemaakt van een rekenrente van 0,62 %. Zie paragraaf D: Financiering.
• De mutatie in de reserves en voorzieningen zijn geactualiseerd.
• Onttrekkingen aan de voorzieningen voor wegen en rioleringen zijn gebaseerd op geactualiseerde beheersplannen voor wegen en rioleringen.
• De kosten, opbrengsten en mutatie in de reserve en voorziening van de reinigings- en rioolheffing zijn geactualiseerd. Daarbij is toegewerkt naar kostendekkendheid van het tarief afvalstoffenheffing.
• De vigerende Cao-gemeenten vormt het uitgangspunt voor het bepalen van de lasten voor salarissen in 2023 en verder. Daarbij is een geschatte indexatie van 4,0% van het bruto salaris meegenomen. Voor de pensioenpremie wordt uitgegaan van 29,5% (3,6% meer dan in de begroting 2022).
• Aanname dat jaarlijks via het gemeentefonds uit te keren ruimte onder BCF-plafond berekend op basis van 6,32 punt keer de uitkeringsfactor bedraagt. Hoewel de beschikbare ruimte meer bedraagt (nl. 10,7 punt van de uitkeringsfactor).

Het overzicht van baten en lasten geeft in een oogopslag inzicht in het saldo van de programma’s, het saldo van de dekkingsmiddelen en het saldo van de mutatie bestemmingsreserves. De programma’s geven de baten en lasten zonder de mutatie reserves. Programma gebonden inkomsten, zoals rioolheffing en heffing van reinigingsrechten, worden wel meegenomen in de baten van het respectievelijke programma.

Toelichting op de programma’s
Voor een toelichting op de programma’s wordt verwezen naar het Programmaplan. 

Overhead
Voor een toelichting op de overhead wordt verwezen naar de overige programma onderdelen en naar de paragraaf E: Bedrijfsvoering.

Vennootschapsbelasting
Gemeenten zijn sinds 1 januari 2016 belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Hierbij gaat het uitsluitend om winstgevende activiteiten waarbij in algemene zin sprake is van een onderneming. Voor de gemeente Westerveld gaat het alleen om de grondexploitaties. Tot en met 2020 is de VpB-aangifte gedaan en afgerekend. 
Voor zover we dat op basis van de nu bekende regelgeving in kunnen schatten, is er sprake van fiscale winsten op de grondexploitaties in de jaren 2021 t/m 2025, met uitzondering van 2024 waarin een verlies wordt verwacht. Voor deze verliezen is een voorziening opgenomen op de balans waardoor er geen resultaateffect is. Fiscale winsten en verliezen zijn verrekenbaar (carry forward en backward) waardoor de VpB-last in de toekomst gering zal zijn. De winsten worden conform het voorzichtigheidsprincipe gepresenteerd als ze werkelijk gerealiseerd zijn. Daarom kiezen wij ervoor om in het boekjaar 2023 en verder geen last voor de vennootschapsbelasting te verantwoorden. 

Onvoorzien
In de begroting 2023  is een post voor onvoorzien van € 20.000 (€ 1 per inwoner) opgenomen. Dit bedrag is bestemd om eventuele tegenvallers op te vangen en nog niet te kwantificeren uitgaven die zich in de loop van het verslagjaar voor doen. De besteding daarvan is voorbehouden aan het college.

Op grond van het Besluit begroting en verantwoording (BBV) dient de gemeentebegroting te voorzien in een overzicht van incidentele lasten en baten. Inzicht daarin is van belang voor de beoordeling  van het structurele en reële evenwicht van baten en lasten door de gemeenteraad. Daarnaast is het noodzakelijk voor het financiële toezicht en de beoordeling van de begrotingspositie door Gedeputeerde Staten. Het is daarmee ook één van de beoordelingscriteria om voor repressief financieel toezicht in aanmerking te komen. 

De met een vinkje (√) aangegeven bedragen betreffen mutaties met een relatie naar de bestemmingsreserves. Dat wil zeggen tegenover de incidentele last staat een dekking uit de bestemmingsreserve.

De incidentele baten en lasten zijn opgesteld met in achtneming van de door de commissie BBV daarvoor opgestelde richtlijnen in haar notitie ‘structurele en incidentele lasten en baten’. Baten en lasten die zich gedurende maximaal drie jaar of minder voordoen, kunnen beoordeeld worden als íncidenteel’, waarbij rekening wordt gehouden met de soort of de eigenschap van de begrotingspost. 

Ter invulling is in de inventarisatie van incidentele baten en lasten hierna uitgegaan van de volgende criteria:
•    lasten/baten die alleen in het jaar 2023, 2024, 2025 of 2026 voorkomen;
•    lasten/baten die zich maximaal gedurende drie jaar voordoen (2023-2026);
•    lasten/baten waarvan de eindigheid vast ligt op basis van raadsbesluit en/of toekenningsbesluit, ook als de looptijd langer is dan drie jaar;
•    onttrekkingen en toevoegingen aan reserves met een looptijd korter dan drie jaar.

Het saldo incidentele baten en lasten is positief. Het structurele begrotingssaldo van Westerveld verbetert daardoor verder. 

De met een √ gemarkeerde regels verwijzen naar het Verloopoverzicht reserves en voorzieningen. De als incidenteel aangemerkte onttrekkingen uit de bestemmingsreserves komen terug in bovenstaand overzicht waarbij tevens de in de begroting opgenomen lasten worden gepresenteerd. Het gaat bijvoorbeeld om projecten zoals invoering Omgevingswet en duurzaamheid. Voor de tijdelijke inzet van personeel of voor de tijdelijke vervanging van vaste medewerkers die op deze projecten worden ingezet, is er dekking in de vorm van een onttrekking aan deze bestemmingsreserve.
Vanuit de samenlevingsagenda zijn er een aantal activiteiten voorzien met een incidenteel karakter. 
De Regio Deal heeft een looptijd van drie jaar. Bijstelling lasten uitkeringen participatie betreft een jaar, omdat financiering een jaar later plaatsvindt. De frictiekosten sociaal domein zijn structureel voor vier jaar begroot. Deze kosten zijn in aard aangemerkt als incidenteel.

Op basis van de in het voorgaande hoofdstuk gepresenteerde incidentele baten en lasten wordt hier inzicht gegeven in het structureel en reëel evenwicht.