B.1. Overzicht van baten en lasten

In de Kadernota 2025 hebben we een aantal financiële beleidskaders opgenomen. Dit zijn uitgangspunten voor het financieel beleid dat we toepassen. Hieronder zijn ze weergegeven.

Nieuw dit jaar in de Kadernota is dat we een aantal financiële beleidskaders opnemen. Dit zijn financiële uitgangspunten voor uitvoering van onze boekhouding en P&C cyclus. Zodra een financieel beleidskader wijzigt zullen we hier in de eerstvolgende Kadernota over rapporteren. Hieronder de financiële kaders:
1.    De rekenrente die wordt toegepast voor investeringen is gebaseerd op de gemiddelde omslagrente van onze leningenportefeuille.
2.    Budget voor inflatie wordt per Kadernota bepaald. De hoogte is afhankelijk van financiële ruimte en landelijke inflatiecijfers.
3.    De raming van de algemene uitkering in de Kadernota is gebaseerd op de septembercirculaire van het jaar ervoor. De raming van de algemene uitkering in de begroting is gebaseerd op de meicirculaire van het lopende jaar.
4.    We hanteren momenteel een systematiek van constante prijzen voor het opstellen van de begroting. We gaan onderzoeken of we op termijn kunnen overstappen naar een systematiek van lopende prijzen. Groot voordeel hiervan is dat de berekening van de algemene uitkering veel makkelijker te maken is.
5.    De berekeningen van afval en riool worden in de begroting gebaseerd op 100% kostendekkendheid.
6.    Waar het gaat om vervanging van ziekte, zwangerschaps- en ouderschapsverlof is jaarlijks een budget beschikbaar van € 208.450. Indien dit budget niet toereikend is, stellen we het budget in de 2e bestuursrapportage bij.  De raad heeft in de 2e bestuursrapportage 2014 toestemming gegeven om de uitgaven te doen tot een budget dat gelijk is aan het landelijk gemiddelde verzuimcijfer. 
7.    Er is een structureel budget voor onvoorzien in de begroting opgenomen van € 20.000. Dit is circa € 1 per inwoner.
8.    Het personeelsbudget wordt verhoogd op basis van de landelijke CAO stijging.
9.    Voor het berekenen van de winstneming in het grondbedrijf wordt de POC (Percentage of Completion) methode toegepast.
10.    Op het gebied van bestedingsvoorstellen maken we onderscheid in de volgende categorieën: Autonome voorstellen: Dit zijn voorstellen die onvermijdelijk zijn. Ze zijn geen keuze. Een voorbeeld is een contractuele verhoging van een meerjarig contract. Budgettair neutrale voorstellen: Van deze voorstellen wordt de dekking in een ander budget gevonden. Zodoende heeft het voorstel geen effect op het saldo van de begroting. Nieuw beleid: Het betreffen voorstellen die saldo van de begroting verlagen als gevolg van een bestuurlijke keuze. 
11.    Voor bezuinigingsvoorstellen hanteren we de volgende kaders (zie ook Bijlage A: uitwerking plan B):
- Bij het kiezen van bezuinigingsmaatregelen speelt de onomkeerbaarheid van beleid een belangrijke rol.
- In het prioriteren van nieuw beleid heeft nieuw beleid dat al in gang is gezet hogere prioriteit dan nieuw beleid dat nog moet worden opgestart. 
- Bij het bezuinigen van een gemeentelijke taak wordt afgewogen hoe het schrappen van een gemeentelijke taak in de maatschappij kan worden opgevangen.
- We anticiperen niet voor op een oplossing vanuit het Rijk voor de ontstane tekorten in 2027 en 2028.
- We wegen af of we structurele voordelen in de jaarstukken verwerken als een structurele bijstelling in de begroting
- De verdeling tussen lagere uitgaven en hogere inkomsten bij de bezuinigingen is respectievelijk 2/3 en 1/3.

Het overzicht van baten en lasten geeft in een oogopslag inzicht in het saldo van de programma’s, het saldo van de dekkingsmiddelen en het saldo van de mutatie bestemmingsreserves. De programma’s geven de baten en lasten zonder de mutatie reserves. Programma gebonden inkomsten, zoals rioolheffing en heffing van reinigingsrechten, worden wel meegenomen in de baten van het respectievelijke programma.

Toelichting op de programma’s
Voor een toelichting op de programma’s wordt verwezen naar het Programmaplan. 

Overhead
Voor een toelichting op de overhead wordt verwezen naar de overige programma onderdelen en naar Paragraaf E: Bedrijfsvoering.

Vennootschapsbelasting
Gemeenten zijn sinds 1 januari 2016 belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Hierbij gaat het uitsluitend om winstgevende activiteiten waarbij in algemene zin sprake is van een onderneming. Voor de gemeente Westerveld gaat het alleen om de grondexploitaties. Tot en met 2021 is de VpB-aangifte gedaan en afgerekend. 
Voor zover we dat op basis van de nu bekende regelgeving in kunnen schatten, is er zowel sprake van fiscale winsten als fiscale verliezen op de grondexploitaties in de jaren 2022 t/m 2026. Voor deze verliezen is een voorziening opgenomen op de balans waardoor er geen resultaateffect is. Fiscale winsten en verliezen zijn verrekenbaar (carry forward en backward) waardoor de VpB-last in de toekomst gering zal zijn. De winsten worden conform het voorzichtigheidsprincipe gepresenteerd als ze werkelijk gerealiseerd zijn. Daarom kiezen wij ervoor om in het boekjaar 2024 en verder geen last voor de vennootschapsbelasting te verantwoorden. 

Onvoorzien
In de Begroting 2024 is een post voor onvoorzien van € 20.000 (€ 1 per inwoner) opgenomen. Dit bedrag is bestemd om eventuele tegenvallers op te vangen en nog niet te kwantificeren uitgaven die zich in de loop van het verslagjaar voor doen. De besteding daarvan is voorbehouden aan het college.

Op grond van het Besluit begroting en verantwoording (BBV) dient de gemeentebegroting te voorzien in een overzicht van incidentele lasten en baten. Inzicht daarin is van belang voor de beoordeling  van het structurele en reële evenwicht van baten en lasten door de gemeenteraad. Daarnaast is het noodzakelijk voor het financiële toezicht en de beoordeling van de begrotingspositie door Gedeputeerde Staten. Het is daarmee ook één van de beoordelingscriteria om voor repressief financieel toezicht in aanmerking te komen. 

De incidentele baten en lasten zijn opgesteld met in achtneming van de door de commissie BBV daarvoor opgestelde richtlijnen in haar notitie ‘structurele en incidentele lasten en baten’. Baten en lasten die zich gedurende maximaal drie jaar of minder voordoen, kunnen beoordeeld worden als incidenteel, waarbij rekening wordt gehouden met de soort of de eigenschap van de begrotingspost. 

Ter invulling is in de inventarisatie van incidentele baten en lasten hierna uitgegaan van de volgende criteria:
• lasten/baten die alleen in het jaar 2025, 2026, 2027 of 2028 voorkomen;
• lasten/baten die zich maximaal gedurende drie jaar voordoen (2025-2027);
• lasten/baten waarvan de eindigheid vastligt op basis van raadsbesluit en/of toekenningsbesluit, ook als de looptijd langer is dan drie jaar;
• onttrekkingen en toevoegingen aan reserves met een looptijd korter dan drie jaar.

Het saldo incidentele baten en lasten is positief. Het structurele begrotingssaldo van Westerveld verbetert daardoor verder.

Er wordt geïnvesteerd in de brandweerkazernes Havelte en Vledder (€125.000), hier is eenmalig budget voor vrijgesteld. De lasten hiervan zijn bedoeld voor de begeleiding van nieuwbouw en de exploitatie van de tijdelijke huisvesting, evenals locatie onderzoek en planvorming Vledder. Daarnaast wordt er geïnvesteerd in de uitvoering van het Fietsplan (€882.000). De eenmalige lasten die hiervoor gemaakt worden zijn voor de onderhoudsinhaalslag van de slechte fietspaden wat in 2025 wordt gedaan. De kapitaallasten van beide investeringen zullen een structureel effect hebben vanaf 2026.

Om het jaar wordt er een klanttevredenheidsonderzoek gedaan, de kosten hiervan bedragen €12.000 en zijn incidenteel van aard. Voor een aantal activiteiten die in 2025 plaatsvinden is er budget vrijgemaakt van incidentele aard. Dit betreft het opstellen van de visie vrijetijdseconomie (€100.000), zwemlessen statushouders (€28.000) en activiteiten rondom het bomenplan die in 2025 afgerond zal zijn (€175.000). 

In samenwerking met vier gemeenten en andere samenwerkingsverbanden in het onderwijs wordt er een taalschool opgericht in Meppel. De kosten hiervan hebben een effect voor de komende 3 jaren en zijn daarom incidenteel van aard. Deze kosten worden gedekt uit het bijbehorende budget. Bijstelling lasten uitkeringen participatie (€83.000) betreft een jaar, omdat financiering een jaar later plaatsvindt. 

Op basis van de in het voorgaande hoofdstuk gepresenteerde incidentele baten en lasten wordt hier inzicht gegeven in het structureel en reëel evenwicht.