Paragraaf C Onderhoud kapitaalgoederen

Deze paragraaf beschrijft de realisatie van het beleid dat betrekking heeft op wegen, civieltechnische kunstwerken, riolering, water en groen, gebouwen en overige ruimte (begraafplaatsen, sportvelden en speellocaties). Er wordt ingegaan op het beleid, de kwaliteit van de openbare ruimte, de vertaling van de financiële consequenties en de voortgang van het geplande onderhoud. 

In de gemeente Westerveld is de kwaliteit van de openbare ruimte vastgelegd in de BrinQ-visie. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen basisvoorwaarden en onderscheidende waarden. De basisvoorwaarden richten zich op de objectieve kwaliteit van de openbare ruimte, terwijl de onderscheidende waarden meer gaan over de beleving van het gebied.

De vier basisvoorwaarden waaraan de openbare ruimte moet voldoen, zijn:

Deze waarden drukken uit hoe de gebruiker zich op een plek wil voelen: het is er schoon en heel, veilig, toegankelijk en hij/zij wil de ruimte duurzaam doorgeven aan toekomstige gebruikers. Hoewel er geen directe relatie is tussen deze waarden en de technische kwaliteit volgens de CROW-meetlat, geldt in het algemeen dat minimaal een basiskwaliteit tussen niveau B en C nagestreefd wordt.

Daarnaast zijn vanuit het belevingsonderzoek (expedities en enquête) vier onderscheidende waarden naar voren gekomen. 

Deze onderscheidende waarden zijn plaatsgebonden en hoeven niet overal hetzelfde te zijn.

Voor de productonderdelen verharding, groen en meubilair is in de BrinQ-visie de gewenste kwaliteit vastgelegd. Voor riolering is het Watertakenplan 2023–2028 (voorheen GRP) leidend. Het onderhoud aan gebouwen is ingericht volgens het principe sober en doelmatig.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de door de raad vastgestelde beheersplannen.

De kwaliteit van de (zand)wegen en paden maakt deel uit van de BrinQ-visie. In deze visie gelden voor wegen de basiswaarden schoon, heel en veilig. Vertaald naar kwaliteitsniveaus volgens de CROW-meetlat betekent dit een combinatie van basisniveau (kwaliteitsniveau B) en een niveau laag (kwaliteitsniveau C). Conform de BBV-richtlijnen wordt onderscheid gemaakt tussen klein- en grootonderhoud en reconstructie en vervangingen. Voor het planmatig onderhoud van de wegen (grootonderhoud, reconstructie en vervangingen) is een meerjarenonderhoudsplan opgesteld. Voor het grootonderhoud is een voorziening aanwezig en investeringen worden 2 a 3 jaarlijks via de planning- en controlcyclus aangevraagd. Daarom zijn op dit moment geen structurele achterstanden in het onderhoud aanwezig. Hierbij wordt opgemerkt, dat binnen de kwalitatieve planning (planjaar 1 t/m 5) van het wegenbeheerplan in beeld is gebracht of er wegen zijn waar de voorgestelde onderhoudsmaatregel aangepast, afgezwakt of uitgesteld kan worden. Het doel hiervan is om na te gaan of het mogelijk is om de jaarlijkse dotatie minder snel te laten stijgen. Wegen die hiervoor in aanmerking komen, zijn bijvoorbeeld doodlopende wegen waar geen woningen aan staan of wegen met uitsluitend een agrarische functie. Daarnaast kan gedacht worden aan wegen met een gecombineerde functie (zowel agrarisch gebruik als knooppuntenfietsroute) die omgevormd kunnen worden naar betonverharding. Op deze manier kan een afgezwakte onderhoudsmaatregel worden toegepast zonder dat dit direct leidt tot kapitaalvernietiging. Per saldo wordt voldaan aan de wettelijke eisen en is sprake van een beperkt risico op schadeclaims. 

De openbare verlichting valt eveneens onder wegen. In het ‘Licht en duisternisplan’ is het beleid ten aanzien van de verlichting verwoord. 

Het Riolering en Waterprogramma 2023-2028 (RWP 2023-2028) is opgesteld binnen het samenwerkingsverband Fluvius vanuit het gedachtengoed van de nieuwe Omgevingswet. Het haakt zoveel mogelijk aan bij de gemeentelijke Omgevingsvisie en is qua beleid gericht op een doorvertaling naar het Omgevingsplan. In het RWP 2023-2028 zijn het beleid, het beheer, de financiën (heffing) en de programmering voor de komende planperiode nader uitgewerkt.

Beleidsvoornemens:
Het rioleringsbeheer in gemeente Westerveld gaat verder op de weg die de afgelopen jaren is ingeslagen. De toestand van de riolering is overwegend voldoende en de financiële positie is op orde. Er is geen koerswijziging nodig.

Enkele aandachtspunten:
• In de planperiode 2023-2028 ligt het accent op klimaatadaptatie, met name op het omgaan met extreme buien. Het beleid voor wateroverlast bij extreme buien is concreet verwoord in het RWP §3.2 “beleid hemelwater”. Dit heeft bijgedragen aan een klimaat-robuuste invulling bij alle ontwikkelingen in de openbare ruimte. Ook het komend jaar wordt gewerkt aan een gebiedsgerichte uitwerking van het hemelwaterbeleid en vastlegging in het Omgevingsplan. 
• Het gegevensbeheer van  de kapitaalgoederen in de openbare ruimte vindt plaats in de nieuwe beheers applicatie GBI World. De standaardisatie en actualisering van alle beheers objecten is nog lopende. 
• Het inspecteren van de riolen en de verwerking van de uitkomsten is de afgelopen jaren goed opgepakt. De toestandsbeoordeling en verwerking tot een lage termijn actieplan verdient blijvende aandacht en inrichting in de nieuwe beheers applicatie.

De jaarlijkse beheerkosten voor riolering voor de komende planperiode voor 2026 bedragen € 698.000. Daarnaast is sprake van aanvullende kosten beheer voor bijvoorbeeld camera inspectie en klimaat adaptieve onderzoeken en maatregelen gelegen tussen € 150.000 en € 250.000 (voor 2026: circa € 232.000). De jaarlijkse uitgaven voor investeringsprojecten (klimaatmaatregelen en vervangingen van gemalen en leidingsystemen) voor 2026 bedragen € 735.000. Bij de uitvoering wordt zoveel mogelijk het uitgangspunt gehanteerd 'werk met werk maken' zoals bijvoorbeeld gebeurt op het moment van wegvervanging.

De rioolkosten en waterbeheer worden gedekt uit de rioolheffing. De afgelopen jaren is er geen indexatie van het tarief geweest voor prijsverhoging en inflatie. Dit is een aandachtspunt. Daartegenover staat dat de voorziening voor de riolering op beoogd niveau is.

De kwaliteitsniveaus van het groen en de waterpartijen maken deel uit van de BrinQ-visie. Deze visie is vertaald in een beheersplan voor het onderhoud van groen en water. De financiële vertaling daarvan werkt door in deze begroting. Voor watergangen en duikers is een meerjarig beheer- en onderhoudsplan opgesteld.

Beleidsvoornemens

• Vergroten biodiversiteit op meerdere fronten.
• Uitvoering geven aan het beheerplan openbaar groen op basis van de BrinQ-visie.
• Uitvoering geven aan het bomenplan van 2023.
• Uitvoering geven aan het beleid– en beheerplan Brinken.
• Op basis van de uitkomsten van de risicodialogen verder uitvoering geven aan het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) onder andere door het opstellen van een uitvoeringsagenda. Daarbij wordt bij de inrichting van de fysieke ruimte rekening gehouden met bijvoorbeeld ruimte voor waterberging en maatregelen tegen hittestress of verstening.

Overige aandachtspunten

• Meer aandacht geven aan communicatie met betrekking tot de werkzaamheden. Hieronder valt bijvoorbeeld om door middel van borden aan te geven dat er bomen gekapt worden, een groenkalender maken, etc.)
• (Speel)groen meenemen in het nieuw te vormen beleid voor speellocaties.

Het onderhoud aan het gemeentelijk vastgoed is erop gericht de gebouwen in de gewenste conditie te brengen en te behouden, achterstallig onderhoud te voorkomen en vroegtijdig inzicht te hebben in de noodzakelijke instandhoudingskosten over een langere periode.

We streven naar het handhaven van een sober en doelmatig kwaliteitsniveau. Het minimaal gewenste onderhoudsniveau komt overeen met conditiescore 3 van de Nederlandse norm 'Conditiemeting gebouwde omgeving (NEN 2767)'.

Voor gebouwen die hoogstwaarschijnlijk worden afgestoten of gesloopt, geldt dat die alleen met de hoogst noodzakelijke maatregelen in stand worden gehouden. Het onderhoud aan deze gebouwen is vooral gericht op repareren indien noodzakelijk.

Het onderhoud aan gebouwen wordt uitgevoerd op basis van meerjarenonderhoudsplannen (mjop's). Een meerjarenonderhoudsplan is een vertaling van de gewenste kwaliteit (conditiescore 3) naar noodzakelijke onderhoudsactiviteiten en daarvoor benodigde budgetten, ingepland over meerdere jaren. De planhorizon van een meerjarenonderhoudsplan is 30 jaar waarbij elke vier jaar een actualisatie plaatsvindt.

Voor goed onderhoud aan gemeentelijk vastgoed is nodig:
- toekomstvisie gemeentelijk vastgoed (doorlichting gemeentelijke vastgoedportefeuille);
- voldoende budget voor klein en groot onderhoud.

Voor het planmatig onderhoud is per gebouw een voorziening aangemaakt. De jaarlijkse dotatie bedraagt € 310.500. Er zijn voldoende middelen aanwezig om het onderhoudsniveau te realiseren.

In 2025 worden de gebouwen door een externe partij beoordeeld op de staat van onderhoud volgens de NEN 2767 norm waarna er een indexatie zal plaatsvinden van de onderhoudskosten. Er word onderscheid gemaakt in kleine jaarlijkse onderhoudskosten en grote meerjarige onderhoudswerkzaamheden.

Beleidsvoornemens
•    Verduurzamingsmaatregelen uitvoeren voor dorpshuis Dwingeloo. 

Het kwaliteitsniveau van de begraafplaatsen is vastgelegd in de BrinQ-visie. Voor onderhoud aan de speelvoorzieningen geldt dat veiligheid en de daarmee gepaarde aansprakelijkheid maatgevend is. Sportvelden worden op een basisniveau onderhouden.

Beleidsvoornemens

• Beleid- en beheerplan opstellen voor spelen. Inclusief uitvoeringsplan voor renovatie van speeltoestellen.
• Het opstellen van een raamovereenkomst voor levering en plaatsing speeltoestellen en speellocaties.
• Aanschaf van robotmaaiers.