Inleiding op de begroting

Hierbij presenteren we de begroting 2026. Dit is het laatste jaar van de huidige bestuursperiode. Deze begroting staat in het teken van het afronden van de laatste acties die in het coalitieakkoord 2023-2026 zijn opgenomen.

Na een periode van bezuinigingen zijn we in staat om een sluitende begroting te presenteren. We moeten nog steeds keuzes maken, maar we zijn blij dat het Rijk het Ravijn heeft verkleind. Toch hopen we dat het Rijk alsnog de doorgevoerde korting kan compenseren. De jaren 2026 t/m 2028 sluiten met kleine tekorten die we met een onttrekking aan de algemene reserve kunnen aanvullen. Onze financiële positie is goed. Hierdoor zijn we in staat om de gemeentelijke lastendruk voor onze inwoners zelfs wat te verlichten ten opzichte van 2025. 

In het jaar 2026 staat veel moois te gebeuren in onze gemeente. Zo gaat het evenement The Passion plaatsvinden op de Brink in Dwingeloo. Wij zijn als college trots dat we dit evenement in onze prachtige gemeente kunnen laten plaatsvinden! Daarnaast verwachten we stappen te maken in de volgende ontwikkelingen:

• We openen een brandweerkazerne in Havelte en verwachten de planvorming voor de bouw van de kazerne in Vledder af te ronden; 
• We starten met de planvorming voor renovatie en nieuwbouw van de aangewezen scholen uit integraal huisvestingsplan voor onderwijs;
• We werken verder aan de planvorming en het uitvoeringsprogramma woonvisie voor de bouw van 1.000 nieuwe woningen, waarvan voor 200 woningen de schop in de grond kan;
• We bieden een economische koers en bijbehorend uitvoeringsprogramma aan aan de gemeenteraad; 
• We geven uitvoering aan de nieuw vastgestelde visie op spelen door in kaart te brengen op welke plekken speeltoestellen als eerste vervangen moeten worden;
• We gaan aan de slag met de transitie van onze dorpshuizen samen met Welzijn MensenWerk.

Al met al veel mooie ontwikkelingen in een gemeente die er goed voorstaat. Dit zal een stevige basis vormen voor een nieuw college en een nieuwe raad, die na de verkiezingen gevormd zullen worden.  

Het college van burgemeester en wethouders 

Deze begroting bestaat uit twee onderdelen: de beleidsbegroting en de financiële begroting. De beleidsbegroting bestaat uit het programmaplan en de paragrafen. De financiële begroting bestaat uit het overzicht van baten en lasten, de uiteenzetting van de financiële positie en het overzicht van de geraamde baten en lasten per taakveld. 

Het programmaplan bestaat uit de negen programma's van de gemeente, gevolgd door een overzicht van de kosten van overhead, een overzicht van de algemene dekkingsmiddelen, het bedrag voor de heffing voor de vennootschapsbelasting en het bedrag voor onvoorzien. De Duisenbergmethode is toegepast op de programmastructuur. Dit houdt in dat we per programma ontwikkelingen en context hebben toegevoegd en ook relevante beleidskaders. Zo gaan we in de toelichting op de programma's uitgebreid in op de doelen en de acties; op de baten en lasten per taakveld en op wijzigingen ten opzichte van de Kadernota 2026. Verder worden in de programma's de baten en lasten per taakveld getoond alsook de wijzigingen ten opzichte van de Kadernota 2026. In de programma's zijn voor zover van toepassing ook de verplichte beleidsindicatoren opgenomen waarvan de waarden en toelichting rechtstreeks van de website waarstaatjegemeente.nl komt. 

De paragrafen geven nader inzicht in de financiële positie en andere diverse onderwerpen die op basis van het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV) staan voorgeschreven. De paragrafen zijn: lokale heffingen, weerstandsvermogen en risicobeheersing, onderhoud kapitaalgoederen, financiering, bedrijfsvoering, verbonden partijen, grondbeleid en openbaarheid. 

 In de financiële begroting staan de financiële uitgangspunten voor de begroting 2026 en meerjarenraming. Deze uitgangspunten zijn ook opgenomen in de Kadernota 2026. Op basis hiervan is de begroting 2026 opgemaakt. Het uitgangspunt voor het saldo in deze begroting is het eindsaldo van de begroting die is gemeld in de raadsinformatiebrief meicirculaire. U ziet het resultaat in onderstaand overzicht:

Toelichting:
De stand na de meicirculaire 2025 inclusief toelichtingen is te vinden in de raadsinformatiebrief Meicirculaire 2025.
1. De stelpost indexaties die bij de Meicirculaire 2025 is opgevoerd is inmiddels ingevuld. In de jaren 2026, 2028 en 2029 blijft daar een licht positief bedrag over. Dit laten we vrijvallen in het saldo. Voor het jaar 2027 heeft dit een negatief effect op het saldo. Omdat het saldo in dit jaar toereikend is kan dit verrekend worden met het begrotingssaldo.
2. De Kadernota 2026 is geamendeerd, waarbij er nieuwe dekking gevonden moest worden voor de nieuwe visie op spelen. Dit wordt gedekt vanuit het begrotingssaldo.
3. Voor onderzoeks- en juridische kosten met betrekking tot sierteelt zijn in 2026 extra middelen benodigd die uit het begrotingssaldo gedekt kunnen worden. Dit naar aanleiding van een aangenomen motie van de raad. 
4. Voor ziekte en flexibele schil zijn er in 2026 en 2027 ook extra middelen benodigd. Het management heeft ingezet op strategische personeelsplanning. Onderdeel hiervan is de uitgevoerde, integrale knelpuntenanalyse die per team heeft plaatsgevonden in 2025. Een uitkomst hiervan is dat we op diverse vakgebieden, zoals VTH, HR en RO vacatures moeilijk ingevuld krijgen. De reden hiervoor is dat het in de huidige arbeidsmarkt moeilijk is om alle formatieplekken ingevuld te krijgen. Als gevolg hiervan blijven vacatures voor de strategische en seniore posities lang open staan waardoor wij zijn genoodzaakt om langer in te zetten op inhuur, met als gevolg hogere kosten.
5. Omdat het begrotingssaldo niet volledig toereikend is om bovenstaande mutaties te kunnen dekken is er een onttrekking uit de algemene reserve benodigd in de jaren 2026, 2027 en 2028. Als gekeken wordt naar zowel de financiële positie, als het weerstandsvermogen van de gemeente Westerveld staan we er financieel goed voor en heeft deze onttrekking aan de algemene reserve zeer beperkte gevolgen voor de weerstandscapaciteit van de gemeente.

De nieuwe stand van het begrotingssaldo is in alle jaren positief.

De begroting 2026 is gebaseerd op de meicirculaire gemeentefonds 2025. In de raadsinformatiebrief die de raad heeft ontvangen bij de Kadernota 2026 zijn de laatste ontwikkelingen toegelicht.  Uit de brief blijkt dat het Rijk gemeenten compenseert voor de 'Ravijnjaren', en we kunnen de tekorten voor jeugdhulp. De afrekening BCF is nadelig uitgevallen voor 2025, maar er wordt een hogere groei van het BBP verwacht waardoor de bijstelling van het accres wel positief uit is gevallen voor de gemeente Westerveld. Omdat het basisjaar is verlegd van 2024 naar 2025 is er per saldo een groot voordeel geconstateerd. Dit voordeel is bedoeld voor indexaties en daarom hebben we in de raadsinformatiebrief hiervoor een stelpost opgenomen. Daarnaast is er vanuit de begroting 2025 de stelpost nieuw beleid opgenomen van € 250.000 per jaar vanaf 2026.

In deze begroting geven we invulling aan de stelpost indexatie en de stelpost nieuw beleid voor het jaar 2026. De raad zal worden geïnformeerd over de uitkomsten van de septembercirculaire 2025 via een separate raadsinformatiebrief.

In de Begroting 2025 is er een stelpost opgenomen voor nieuw beleid van € 250.000 per jaar vanaf 2026. Dit budget kan worden ingezet voor nieuwe ontwikkelingen, zoals in de septembercirculaire van 2024 is aangegeven. Deze ontwikkelingen zijn: de Startnotitie visie Vledder, Dorpsvisie Darp, Visie maatschappelijk vastgoed, visie vrijetijdseconomie, de ontwikkelingen bij wonen en het Integraal Huisvestingsplan onderwijs. In de Kadernota 2026 is besloten om uit deze stelpost de dekking van een projectleider woningbouwopgaven van  € 55.000 te halen. Het gaat hierbij om dekking van een half jaar, echter is dit voor een heel jaar nodig. Het voorstel in deze begroting is om uit de stelpost nieuw beleid nogmaals € 55.000 hier uit te dekken voor het resterende halve jaar, wat resulteert in een totaal  van €110.000 ten behoeve van de projectleider woningbouwopgaven. De overige ontwikkelingen zijn toegelicht in de Kadernota 2026.

In onderstaande tabel is de nieuwe invulling van de stelpost nieuw beleid zichtbaar, waarbij een bedrag van € 140.000 om 2026 overblijft met de gedachte dat het nieuwe college op basis van het nieuwe coalitieakkoord voorstellen kan doen die hieruit gedekt kunnen worden.  De bedragen bij de ontwikkelingen die zijn aangegeven in de jaren 2027 t/m 2029 zijn nog niet financieel verwerkt. Het gaat slechts om indicaties. 

We geven invulling aan deze stelpost door alle budgetten die in aanmerking komen voor indexatie te indexeren. Dit zijn feitelijk autonome wijzigingen en geen nieuw beleid. De toelichtingen van de mutaties die ten laste komen van deze stelpost worden in de programma's gepresenteerd.

Hieronder wordt het per onderwerp uitgesplitst. 

Het restant van de stelpost in alle jaren is ten laste van het begrotingssaldo gebracht, zoals in bovenstaande tabel is getoond.

Wij streven naar een structureel evenwicht van baten en lasten. In het meerjarig overzicht incidentele baten en lasten en het structureel evenwicht in hoofdstuk B.1.5 en B.1.6 maken we inzichtelijk of dat realistisch is. 

Voor wat betreft het verplichte meerjarige overzicht van incidentele baten en lasten is de kwaliteit en volledigheid van het overzicht van incidentele baten en lasten van essentieel belang. In de Notitie structurele en incidentele baten en lasten van de Commissie BBV (30 augustus 2018) is hiervoor een algemeen kader opgenomen en zijn diverse voorbeelden gegeven. Er wordt in de notitie vanuit gegaan dat in principe alle baten en lasten structureel van aard zijn. Incidentele baten en lasten zijn de uitzondering en dienen toegelicht te worden. In hoofdstuk B.1.5 laten we het overzicht van de incidentele baten en lasten zien. In hoofdstuk B.1.6 presenteren wij het structureel en reëel evenwicht van baten en lasten.

Totale inkomsten: € 72.852.000

Totale uitgaven: €  72.776.000

De lokale lastendruk voor huishoudens is als volgt:

Het aantal inwoners in de gemeente Westerveld is op 1 januari 2025: 19.983.