B.5. Toelichting op overzicht van baten en lasten

Het overzicht van baten en lasten geeft in een oogopslag inzicht in het saldo van de programma’s, het saldo van de dekkingsmiddelen en het saldo van de mutatie bestemmingsreserves. De programma’s geven de baten en lasten zonder de mutatie reserves. Programma gebonden inkomsten, zoals rioolheffing en heffing van reinigingsrechten, worden wel meegenomen in de baten van het respectievelijke programma.

Toelichting op de programma’s
Voor een toelichting op de programma’s wordt verwezen naar het Programmaplan. 

Overhead
Voor een toelichting op de overhead wordt verwezen naar de overige programma onderdelen en naar de paragraaf E: Bedrijfsvoering.

Vennootschapsbelasting
Gemeenten zijn sinds 1 januari 2016 belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Hierbij gaat het uitsluitend om winstgevende activiteiten waarbij in algemene zin sprake is van een onderneming. Voor de gemeente Westerveld gaat het alleen om de grondexploitaties. Tot en met 2021 is de VpB-aangifte gedaan en afgerekend. 
Voor zover we dat op basis van de nu bekende regelgeving in kunnen schatten, is er sprake van fiscale winsten op de grondexploitaties in de jaren 2021 t/m 2025, met uitzondering van 2024 waarin een verlies wordt verwacht. Voor deze verliezen is een voorziening opgenomen op de balans waardoor er geen resultaateffect is. Fiscale winsten en verliezen zijn verrekenbaar (carry forward en backward) waardoor de VpB-last in de toekomst gering zal zijn. De winsten worden conform het voorzichtigheidsprincipe gepresenteerd als ze werkelijk gerealiseerd zijn. Daarom kiezen wij ervoor om in het boekjaar 2023 en verder geen last voor de vennootschapsbelasting te verantwoorden. 

Onvoorzien
In de begroting 2023  is een post voor onvoorzien van € 20.000 (€ 1 per inwoner) opgenomen. Dit bedrag is bestemd om eventuele tegenvallers op te vangen en nog niet te kwantificeren uitgaven die zich in de loop van het verslagjaar voor doen. De besteding daarvan is voorbehouden aan het college.

Voor een nadere toelichting op de reserves wordt verwezen naar paragraaf B.4.3. Vaste passiva.

Lasten:
In programma 7 (€ 815.000). Het betreft een dotatie aan de reserve huishoudelijk afval in het kader van de kostendekkendheid. 

Baten:
In programma 2 (€ 48.000). De investering in het ruimtelijk actieplan Havelte is nog niet gereed gemeld. Er zijn geen afschrijvingslasten en derhalve is er ook geen vrijval uit de bestemmingsreserve.
In programma 3 (79.000). Geen lasten onttrokken in 2023. 
In programma 6 (400.000). Minder kosten gemaakt voor de reserve energie en inflatie. Gecorrigeerd naar ander programma. 
In programma 7 (€ 459.000). De onttrekking voor klimaatmiddelen en huishoudelijk afval is lager. Het bedrag blijft beschikbaar in de daarvoor ingestelde bestemmingsreserve en zal in latere jaren alsnog worden besteed aan het doel.
In programma 8 (€ 386.000). De onttrekking voor de omgevingswet is lager, door de uitstel van de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Het bedrag blijft beschikbaar via de bestemmingsreserve Omgevingswet.

Op grond van het Besluit begroting en verantwoording (BBV) dient de gemeentebegroting te voorzien in een overzicht van incidentele lasten en baten. Inzicht daarin is van belang voor de beoordeling  van het structurele en reële evenwicht van baten en lasten door de gemeenteraad. Daarnaast is het noodzakelijk voor het financiële toezicht en de beoordeling van de begrotingspositie door Gedeputeerde Staten. Het is daarmee ook één van de beoordelingscriteria om voor repressief financieel toezicht in aanmerking te komen. 

De incidentele baten en lasten zijn opgesteld met in achtneming van de door de commissie BBV daarvoor opgestelde richtlijnen in haar notitie ‘structurele en incidentele lasten en baten’. Baten en lasten die zich gedurende maximaal drie jaar of minder voordoen, kunnen beoordeeld worden als íncidenteel’, waarbij rekening wordt gehouden met de soort of de eigenschap van de begrotingspost. 

Ter invulling is in de inventarisatie van incidentele baten en lasten hierna uitgegaan van de volgende criteria:
•    lasten/baten die alleen in het jaar 2023, 2024, 2025 of 2026 voorkomen;
•    lasten/baten die zich maximaal gedurende drie jaar voordoen (2023-2026);
•    lasten/baten waarvan de eindigheid vast ligt op basis van raadsbesluit en/of toekenningsbesluit, ook als de looptijd langer is dan drie jaar;
•    onttrekkingen en toevoegingen aan reserves met een looptijd korter dan drie jaar.

Het saldo incidentele baten en lasten in 2023 is € 523.000 negatief. Het aandeel lasten is groter dan het aandeel baten. Het evenwicht tussen structurele baten en lasten neemt daardoor toe. Het rekeningresultaat 2023 gecorrigeerd voor dit negatieve saldo blijft structureel positief. Reden waarom het kengetal in de paragraaf B weerstandsvermogen positief wordt weergegeven. Een overzicht (het saldo) van de afwijkingen op incidentele baten en lasten wordt gegeven onder paragraaf B.5.1 . 

Het BBV schrijft voor dat de salarissen van de griffier en gemeentesecretaris inzichtelijk behoren te zijn in verband met de Wet Normering Topinkomens. Onderstaande tabellen geven het overzicht weer. De salarissen komen niet boven de normering van het topinkomen uit. 

Onderstaande tabel geeft de gegevens van de leidinggevende topfunctionarissen met dienstbetrekking en leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking vanaf de 13e maand van de functie vervulling, inclusief degenen die op grond van hun voormalige functie nog 4 jaar als topfunctionaris worden aangemerkt. 

Onderstaand betreft de analyse van de begrotingsrechtmatigheden per programma.                                     
Wij hebben hiervoor het document "Jaarstukken 2023 teksten programma's" gebruikt om te bepalen of er per programma sprake is van een overschrijding dan wel een onderschrijding.                                     
De analyse ziet toe op de baten en lasten exclusief reservemutaties.                                        
Uitgangspunten hierbij zijn de Kadernota rechtmatigheid, de financiële verordening 2023 en het addendum op de financiële verordening 2023.                                        
Op grond hiervan komen wij tot de volgende kaders:                                        
1. Overschrijding van de lasten zijn onrechtmatig en kunnen acceptabel zijn als ze voldoen aan hetgeen gesteld in artikel 12 van de financiële verordening.                                        
2. Onderschrijdingen van de lasten en over-/ en onderschrijdingen van de baten zijn onrechtmatig indien deze niet tijdig zijn toegelicht. Hierbij geldt dat alles verschillen die na de 2e BURAP geconstateerd zijn toegelicht mogen worden bij de jaarrekening. Conform het addendum op de financiële verordening wordt dat gezien als tijdig.                                        
                                        

                   
Analyse                                        
Lasten overschrijdingen                                        
5. Sport, cultuur en recreatie zit met name in kosten die hoger uitgevallen zijn. Wij classificeren deze overschrijding als niet acceptabel.                                        
                                        
Lasten onderschrijding, baten over- en onderschrijdingen                                        
Ten aanzien van de overige mutaties omtrent de programma's onderkennen wij dat er sprake is van over- en onderschrijdingen die in de laatste 4 maanden geconstateerd zijn (na de BURAP).                                         
De begroting na wijziging is namelijk aangepast aan de hand van de tweede BURAP en eventuele latere aanpassingen die nog door de raad geaccordeerd zijn.                                        
Dit betekent dat conform het addendum bij de financiële verordening het melden van deze verschillen tijdig is op het moment dat dit bij de jaarrekening toegelicht wordt.                                        
Hier hoeven wij derhalve geen onrechtmatigheid over te rapporteren                                        
                                        
Conclusie                                        
Op grond van de bovenstaande analyse dienen wij te rapporteren over de begrotingsrechtmatigheid.                                        
Wij komen tot de volgende conclusie:                                        
Totaal onrechtmatig:     € 99.000,00                                     
Hiervan is acceptabel     € 0,00                                     
Hiervan is niet acceptabel     € 99.000,00